Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật là một trong những vấn đề được quan tâm trong bộ môn sinh học. Đột biến gen có những tác hại nhất định nhưng đồng thời nó cũng mang lại nhiều lợi ích cho quá trình tiến hóa của sinh vật. Dưới đây mình sẽ chia sẻ cho các bạn một số kiến thức nhất định về gen, đột biến gen cũng như lý giải tại sai đột biến gen lại có hại cho bản thân sinh vật và ý nghĩa của quá trình này.
Đột biến gen là gì?
Gen là gì?
Để giải quyết được vấn đề tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật thì các bạn học sinh phải hiểu được đột biến gen là gì. Từ đó làm cơ sở để phân tích tác hại của đột biến gen đối với bản thân sinh vật.
Gen là gì?
Trong bộ môn sinh học thì gen được hiểu là đơn vị vật chất di truyền có chức năng nhỏ bé nhất. Nó chứa đựng những thông tin cần thiết cho việc hình thành, phát triển cũng như hoạt động của cơ thể. Nếu hiểu một cách nôm na thì gen giống như một công thức nấu ăn trong đó có chưa tất cả các thông tin cần thiết để có thể tạo ra món ăn đó.
Đột biến gen là gì?
Từ khái niệm về gen chúng ta sẽ hiểu về đột biến gen. Đột biến gen đó là hậu quả của những biến đổi bất thường về mặt cấu trúc hoặc/ và số lượng gen. Đây là những thay đổi vĩnh viễn trong trình tự cấu trúc ADN để tạo ra gen mới sao cho đoạn trình tự này không giống với trình tự bình thường mà những người khác có. Đó là khái niệm về đột biến gen.
Phân loại đột biến gen
Chúng ta có thể phân loại đột biến gen làm 2 loại như sau:
- Loại thứ nhất là đột biến dị hợp.
Đột biến di truyền dị hợp này được kế thừa từ bố hoặc mẹ và biểu hiện trong suốt quá trình tồn tại cũng như giai đoạn sống ở hầu hết mọi tế bào trong cơ thể. Những loại đột biến này gọi chung là đột biến giao tử bởi vì nó xuất hiện trong tế bào trứng của mẹ hoặc tinh trùng của cha.
- Loại hai là đột biến sinh dưỡng
Loại này xuất hiện ở một số thời điểm nhất định trong giai đoạn sống và nó chỉ biểu hiện ở những tế bào nhất định trong cơ thể chứ nó không xuất hiện ở tất cả các tế bào. Nguyên nhân của những thay đổi này có thể là do yếu tố môi trường như tia cực tím tác động hoặc là do ADN sao chép sai trong quá trình phân bào. Và một điều lưu ý nữa đó chính là đột biến tế bào sinh dưỡng không di truyền lại cho thế hệ đời sau. Đó là một số kiến thức cơ bản về đột biến gen làm cơ sở để nghiên cứu tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật.
Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật?
Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật?
Nguyên nhân của đột biến gen
Đột biến gen thường do hai nguyên nhân chính đó là do DNA không sao chép chính xác và có thể là do ảnh hưởng bên ngoài có thể tạo đột biến.
- Đối với nguyên do DNA không sao chép chính xác thì hầu hết các đột biến mà chúng ta nghĩ là quan trọng đối với sự tiến hóa của chúng thì thường “xảy ra tự nhiên” hơn.
Chẳng hạn khi một tế bào bắt đầu phân chia nó sẽ tạo ra một bản sao DNA của chính nó và lúc này thì đột biến xảy ra.
- Hoặc đột biến cũng có thể xảy ra do ảnh hưởng từ bên ngoài khi trực tiếp tiếp xúc với hóa chất hoặc bức xạ cụ thể. Và đương nhiên các tác nhân này làm cho DNA bị phá vỡ.
Vì sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật?
Với những kiến thức ở phần trên mà mình vừa cung cấp chắc hẳn câu hỏi tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật không khó để trả lời. Đột biến gen có hại cho bản thân sinh vật bởi vì nó có những tác động nhất định đến gen. Đột biến gen làm phá vỡ sự hài hòa trong kiểu gen mà những kiểu gen này đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên. Điều này gây ra những rối loạn nhất định trong quá trình tổng hợp protein của sinh vật. Tất nhiên không phải đột biến gen nào cũng gây hại nhưng đa phần chúng đều dẫn đến những thay đổi bất thường đối với bản thân sinh vật.
Ý nghĩa của đột biến gen cho sinh vật
Mặc dù đột biến gen có những tác hại nhất định cho sinh vật nhưng đồng thời nó cũng có vai trò quan trọng khi tạo ra những giống cây trồng có năng suất và chất lượng cao. Khi cấu trúc gen thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi của cấu trúc protein và làm thay đổi kiểu hình. Trong thực tiễn đời sống có những trường hợp đột biến tự nhiên và nhân tạo, đột biến này có lợi cho chính sinh vật cũng như con người. Không những thế đột biến gen được coi là một tiến bộ trong khoa học, là nguồn nguyên liệu quan trọng trong quá trình tiến hóa và chọn giống cây trồng. Và đặc biệt trong chăn nuôi và trồng trọt người ta ứng dụng đột biến gen để tạo nên những giống cây trồng vật nuôi đáp ứng nhu cầu của con người.
Lời kết
Trên đây là bài viết “Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật”. Những kiến thức trên sẽ giúp ích cho các bạn trong quá trình nghiên cứu về đời sống sinh vật cũng như học tốt môn sinh họ.
